مالیات اجاره املاک یکی از انواع مالیات بر درآمد است که بر درآمد اجاره اشخاص، اعم از حقیقی یا حقوقی اعمال میشود. اگر شما هم از طریق رهن و اجاره واحد مسکونی یا تجاری درآمدی کسب میکنید، توصیه میکنیم تا انتهای این مطلب آموزش مالیات همراه ما باشید تا شما را با نحوه محاسبه مالیات اجاره املاک و مستغلات و همچنین نحوه محاسبه مالیات مبالغ رهن آشنا نماییم.
انواع مالیات بر درآمد املاک
مالکان املاک بسته به نوع فعالیت خود موظف به پرداخت سه نوع مالیات هستند:
-
مالیات بر نقل و انتقال املاک و مستغلات
-
مالیات بر خانههای خالی
-
مالیات بر درآمد اجاره املاک
مالیات بر نقل و انتقال ملک
این نوع از مالیات در زمان خرید و فروش املاک و مستغلات بر عهده فروشنده قرار میگیرد.نرخ مالیات نقل و انتقال املاک، برای نقل و انتقال قطعی معادل 5% ارزش معاملاتی ملک و برای انتقال حق واگذاری محل معادل 2% وجوه دریافتی ملک (صاحب حق) در تاریخ انتقال است.
مهلت پرداخت مالیات نقل و انتقال املاک و مستغلات، مطابق ماده 80 ق.م.م تا 30 روز پس از انجام معامله است.
مالیات بر خانه های خالی
قانون مالیات بر خانه های خالی در سال 1399 و در پی اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم وضع شد. بر این اساس، اشخاص موظفند برای واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از 100,000 نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به عنوان خانه خالی شناخته شوند، از سال دوم به بعد مالیات پرداخت نمایند.
مالیات بر درآمد اجاره املاک
در قانون مالیاتهای مستقیم، مواد 52 تا 80 مربوط به فصل اول از باب سوم به مالیات بر درآمد املاک پرداخته است. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی بابت درآمدهای حاصل از اجاره املاک و مستغلاتی که در ایران واقع شدهاند، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد اجاره املاک هستند. در طبقه بندی انواع مالیات در ایران ، مالیات بر درآمد اجاره املاک و مستغلات، نوعی مالیات بر درآمد از نوع مالیاتهای مستقیم است.
مبنای محاسبه درآمد اجاره
بر اساس ماده 54 ق.م.م، درآمد اجاره بر اساس قرارداد اجاره (اعم از رسمی یا عادی) مبنای تشخیص مالیات قرار میگیرد. همچنین در موارد زیر مبنای محاسبه درآمد اجاره، ارقام مندرج در جدول املاک تعیین و اعلام شده توسط سازمان مالیاتی است:
-
در مواردی که قرارداد وجود نداشته باشد یا از ارائه قرارداد خودداری شود
-
مبلغ مندرج در قرارداد کمتر از 80% ارقام مندرج در جدول ارائه شده توسط سازمان مالیاتی باشد
-
واحدهای مسکونی مشمول ماده 54 مکرر ق.م.م
درآمد مشمول مالیات اجاره املاک
بر اساس ماده 53 ق.م.م، درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار میشود، عبارت است از کل مالالاجاره اعم از نقدی و غیرنقدی پس از کسر 25% بابت هزینهها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره. به عبارت دیگر، تنها 75% از مبلغ دریافتی بابت اجاره مشمول پرداخت مالیات است.
درآمد مشمول مالیات بر اساس ماهیت موجر به دو دسته زیر تقسیم میشود:
-
درآمد مشمول مالیات بر اجاره دست اول
-
درآمد مشمول مالیات بر اجاره دست دوم
میزان مالیات بر درآمد اجاره به عوامل مختلفی بستگی دارد
درآمد مشمول مالیات بر اجاره دست اول
در اجارهنامه دست اول اجاره دهنده، مالک ملک است. در این صورت مالیات بر اجاره از کل مبلغ اجاره پس از کسر 25% بابت استهلاک و سایر هزینههای ملک، دریافت میشود. به بیان دیگر، ماخذ دریافت مالیات بر اجاره دست اول، 75% اجاره بهای سالیانه است.
12 × (اجارهبهای پرداختی ماهانه توسط مستاجر دوم – اجارهبهای پرداختی ماهانه توسط مستاجر اول) |
ماخذ دریافت مالیات بر اجاره سالانه دست اول |
نحوه محاسبه مالیات اجاره املاک دست دوم
نحوه محاسبه مالیات رهن و اجاره
مطابق ماده 53 ق.م.م، مالیات بر درآمد اجاره املاک، بر مبالغ دریافتی بابت رهن (رهن تصرف) و اجاره (پس از کسورات و معافیتهای متعلق) اعمال میشود.
نرخ محاسبه مالیات اجاره املاک همانند نرخ مالیات بر درآمد اشخاص است. از این رو نحوه محاسبه مالیات اجاره املاک بر اساس ماهیت موجر (اعم از حقیقی یا حقوقی) متفاوت است.
نحوه محاسبه مالیات رهن و اجاره املاک برای اشخاص حقیقی
اگر موجر شخص حقیقی باشد مالیات بر درآمد اجاره (پس از کسر 25%) به نرخ مقرر درماده 131 قانون مالیات های مستقیم محاسبه میشود. به این ترتیب نرخ محاسبه مالیات بر درآمد اجاره برای مالکین حقیقی بر اساس جدول زیر تعیین میشود:
درآمد مشمول مالیات سالانه (ریال) |
نرخ مالیات قابل پرداخت |
تا میزان 2,000,000,000 |
15% |
نسبت به مازاد 2,000,000,000 تا میزان 4,000,000,000 |
20% |
نسبت به مازاد 4,000,000,000 |
25% |
نحوه محاسبه مالیات اجاره املاک اشخاص حقیقی
نحوه محاسبه مالیات اجاره املاک برای اشخاص حقوقی
در صورتی که موجر شخص حقوقی باشد درآمد اجاره (پس از کسر 25%) به نرخ 25% مشمول مالیات میشود.
نکته: دقت کنید که مطابق قانون و بخشنامه سازمان مالیاتی، مالک (اعم از شخص حقیقی و یا حقوقی) بابت مبلغ رهن دریافتی، مشمول مالیات است.
خوب است بدانید:
بر اساس بند 4 بخشنامه 200/96/510 مورخ 07/04/96 در خصوص قراردادهای رهن تصرف و رهن و اجاره (مشروط بر اینکه مبلغ اجاره پرداختی در قرارداد کمتر از 80% ارقام مندرج در جدول املاک مشابه باشد) تعیین ارزش اجاری با رعایت مقررات صدر ماده 54 ق.م.م بر اساس جدول املاک مشابه خواهد شد.
بر این اساس مالیات اجاره املاک رهن شده بر اساس جدول املاک مشابه محاسبه میگردد و به بیان روشنتر مبلغ رهن نیز مشمول کسر مالیات اجاره اعلام شده است.
نحوه محاسبه مالیات رهن و اجاره املاک تجاری
بر اساس قانون مالیاتها، هیچ تفاوتی میان محاسبه مالیات بر درآمد املاک تجاری و مسکونی وجود ندارد. به بیان دیگر، نحوه محاسبه مالیات اجاره مغازه و یا مالیات رهن و اجاره واحدهای تجاری همانند محاسبه مالیات اجاره املاک انجام میشود.
معافیت محاسبه مالیات اجاره املاک
سازمان مالیاتی معافیتهایی برای پرداخت مالیات بر اجاره املاک در نظر گرفته است. مطابق مواد 53، 55 و 57 ق.م.م موارد زیر مشمول معافیت پرداخت مالیات بر درآمد اجاره املاک هستند:
ماده قانونی |
شرح معافیت |
ردیف |
ماده 53 ق.م.م |
محل سکونت پدر یا مادر یا همسر یا فرزند یا اجداد و یا سایر افراد تحت تکفل مالک |
1 |
ماده 53 ق.م.م |
خانههای سازمانی که به صورت رایگان در اختیار اشخاص حقوقی قرار میگیرد |
2 |
ماده 53 ق.م.م |
املاکی که به طور رایگان، در تصرف وزارتخانهها و موسسات دولتی، دستگاههایی که بودجه آنها به وسیله دولت تامین میشود و یا شهرداریها و دهیاریها قرار دارد |
3 |
ماده 53 ق.م.م |
استقرار صاحب ملک حداکثر تا 6 ماه پس از فروش در ملک مذکور با توافق خریدار |
4 |
ماده 55 ق.م.م |
درآمد اجاره اشخاصی که خود در املاک دیگری مستاجر هستند، تا سقف اجاره بهای پرداختی آنها بابت ملک استیجاری |
5 |
ماده 53 ق.م.م |
درآمد حاصل از اجاره املاک برای مالکان مجتمعهای مسکونی دارای بیش از 3 واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف مسکن (بنا به اعلام وزارت مسکن و شهرسازی) ساخته شده یا میشود |
6 |
ماده 53 ق.م.م |
درآمد اجاره املاک مسکونی، با زیربنای مفید کمتر از 150 مترمربع در تهران و 200 مترمربع در سایر نقاط |
7 |
ماده 57 ق.م.م |
درآمد اجاره املاک برای شخص حقیقی (موضوع ماده 57 ق.م.م) که به جز درآمد اجاره درآمد دیگری ندارد تا سقف معافیت ماده 84 ق.م.م |
8 |
جدول معافیتهای مالیات اجاره املاک
نکته: سقف معافیت مالیاتی برای افراد مشمول ماده 57 ق.م.م مطابق قانون بودجه سال 1404 کل کشور معادل 2,000,000,000 ریال (و بر اساس قانون بودجه کل کشور سال 1403 معادل 750,000,000 ریال) است. همچنین در صورتی که این افراد تحت تکفل پدر باشند، مشمول این معافیت نخواهند بود.
پرداخت مالیات اجاره املاک بر عهده کیست؟
پرداخت کننده مالیات اجاره املاک بر اساس ماهیت مستاجر (اعم از حقیقی یا حقوقی) متفاوت است.
-
مستاجر شخص حقیقی است؛ در این صورت پرداخت مالیات بر درآمد اجاره بر عهده موجر است؛ بدین ترتیب، مالیات بر درآمد اجاره پیرو تکمیل و ارسال اظهارنامه محاسبه و مطالبه میشود.
-
مستاجر شخص حقوقی است؛ مطابق تبصره 9 ماده 53 ق.م.م، مستاجر موظف است پیش از پرداخت مالالاجاره، مالیات متعلق را کسر و تا پایان ماه بعد از پرداخت اجاره به حساب اداره مالیاتی محل وقوع ملک واریز نموده رسید آن را به موجر ارائه دهد.